W ostatnich latach temat kredytów frankowych nie schodzi z wokandy sądowej i pierwszych stron portali informacyjnych. Frankowicze coraz częściej wygrywają sprawy sądowe, a sądy masowo stwierdzają nieważność umów zawartych z bankami. Dla wielu kredytobiorców pojawia się jednak pytanie: unieważnienie kredytu frankowego i co dalej? Co właściwie oznacza wygrana z bankiem? Jakie formalności trzeba dopełnić po uzyskaniu prawomocnego wyroku? I co z rozliczeniem się z bankiem? Poniższy artykuł to rzetelny i przystępny przewodnik dla osób, które chcą zrozumieć, jak wygląda droga od pozwu o unieważnienie umowy frankowej aż po końcowe rozliczenia.

Na czym polega unieważnienie umowy frankowej?

Unieważnienie kredytu we frankach oznacza, że sąd uznaje zawartą z bankiem umowę kredytową za nieważną od samego początku – czyli tak, jakby nigdy nie została podpisana. Taka decyzja zapada najczęściej w sytuacji, gdy umowa zawierała nieuczciwe warunki (klauzule abuzywne), naruszała interesy konsumenta lub była niezgodna z obowiązującymi przepisami.

W praktyce oznacza to, że strony – bank i kredytobiorca – powinny sobie zwrócić wszystko, co nawzajem sobie świadczyły. Kredytobiorca zwraca nominalną kwotę, którą realnie otrzymał, a bank zwraca wszystkie spłaty dokonane przez klienta w ramach tej nieważnej umowy. Takie podejście nazywane jest teorią dwóch kondykcji, którą najczęściej przyjmuje się w orzecznictwie.

Kredyt we frankach – o co chodzi?

Kredyty frankowe (CHF) to zobowiązania, które były wypłacane w złotówkach, ale przeliczane i spłacane według kursu franka szwajcarskiego. Popularność tych kredytów w latach 2004–2008 wynikała z niskiego oprocentowania CHF. Problem zaczął się, gdy frank szwajcarski znacząco się umocnił, a raty kredytów drastycznie wzrosły.

Dodatkowym kłopotem okazały się niejasne zasady przeliczania kursu waluty, które dawały bankom możliwość jednostronnego ustalania kursów sprzedaży i kupna – często w sposób nieprzejrzysty i niekorzystny dla klientów. To właśnie te zapisy stały się podstawą licznych pozwów o unieważnienie umowy kredytowej.

Pozew o unieważnienie umowy frankowej – co trzeba wiedzieć?

Wniesienie pozwu to pierwszy krok do stwierdzenia nieważności umowy frankowej. Zanim jednak do tego dojdzie, warto zebrać pełną dokumentację kredytową, w tym: umowę kredytu, aneksy, harmonogramy spłat, historię spłaty rat oraz korespondencję z bankiem.

W postępowaniu sądowym badane są m.in.:

  • zgodność umowy z przepisami o ochronie konsumenta,
  • występowanie klauzul abuzywnych,
  • sposób informowania kredytobiorcy o ryzyku walutowym,
  • możliwość indywidualnego negocjowania warunków umowy.

Warto zaznaczyć, że obecne orzecznictwo, zwłaszcza po wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z października 2019 r. (sprawa C-260/18, tzw. wyrok Dziubak), jest zdecydowanie prokonsumenckie i sprzyja unieważnianiu umów zawierających nieuczciwe zapisy.

Wygrana z bankiem i co dalej?

Prawomocny wyrok stwierdzający kredyt frankowy unieważnienie nie kończy całego procesu. Po wygranej z bankiem kredytobiorca powinien podjąć dalsze działania:

  1. Wykreślenie hipoteki – należy złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie hipoteki zabezpieczającej nieważną umowę kredytu.
  2. Zakończenie spłat – po unieważnieniu umowy nie ma już podstaw do dalszego regulowania rat kredytu.
  3. Rozliczenia z bankiem po stwierdzeniu nieważności umowy frankowej – obie strony powinny się wzajemnie rozliczyć. Najczęściej sprowadza się to do zestawienia: ile kredytobiorca otrzymał od banku, a ile mu oddał w ramach spłat.

Czasem bank wnosi o tzw. waloryzację świadczenia lub o zapłatę za korzystanie z kapitału. Sądy najczęściej oddalają takie roszczenia, uznając je za bezzasadne, zwłaszcza jeśli chodzi o konsumentów. Warto jednak śledzić najnowsze orzecznictwo w tej sprawie, ponieważ temat nie jest całkowicie zamknięty.ne podejmują próby przeciwdziałania wykonaniu wyroku, np. przez składanie skarg kasacyjnych lub podejmowanie innych działań formalnoprawnych.

Rozliczenie po unieważnieniu umowy frankowej – jak to wygląda?

Rozliczenie po unieważnieniu umowy frankowej może przybrać dwie formy:

  • Rozliczenie netto – sąd oblicza różnicę między kwotą otrzymaną przez kredytobiorcę a sumą, jaką wpłacił do banku. Jeżeli klient spłacił więcej, niż pożyczył, może domagać się zwrotu nadpłaty.
  • Rozliczenie brutto (dwóch kondykcji) – każda ze stron składa osobne roszczenie o zwrot swojego świadczenia.

W obu przypadkach konieczne jest przygotowanie dokładnych wyliczeń – zwykle wykonuje je biegły sądowy lub kancelaria obsługująca sprawę.

Unieważnienie spłaconego kredytu frankowego – czy to możliwe?

Część kredytobiorców spłaciła swój kredyt frankowy w całości, często przedwcześnie lub po kilkunastu latach. Pojawia się więc pytanie, czy unieważnienie spłaconego kredytu frankowego w ogóle ma sens.

Odpowiedź brzmi: tak. Nieważność umowy nie zależy od tego, czy została już wykonana. Nawet po całkowitej spłacie, jeśli umowa zawierała abuzywne zapisy, można domagać się zwrotu nienależnych świadczeń. W takich przypadkach istotna jest jednak kwestia przedawnienia roszczeń – termin ten zwykle wynosi 10 lat dla konsumentów, licząc od momentu spłaty ostatniej raty lub uzyskania wiedzy o wadliwości umowy.

Co warto wiedzieć o rozliczeniach po unieważnieniu?

Praktyczne aspekty rozliczeń z bankiem po wyroku to jeden z najbardziej złożonych etapów całej procedury. Należy pamiętać, że:

  • rozliczenia powinny odbywać się zgodnie z zasadami wynikającymi z orzecznictwa i przepisów kodeksu cywilnego,
  • bank nie ma prawa domagać się dodatkowego wynagrodzenia za udostępniony kapitał (co potwierdził m.in. TSUE),
  • w przypadku sporu co do wysokości należnych świadczeń, sąd może wydać dodatkowy wyrok ustalający konkretne kwoty.

Jeśli w sprawie zastosowano zabezpieczenie roszczenia (czyli wstrzymanie spłaty kredytu na czas trwania procesu), po wyroku bank może domagać się niezwłocznego rozliczenia – ale tylko tego, co rzeczywiście mu przysługuje.

Unieważnienie umowy kredytu – co z historią kredytową?

Wielu frankowiczów obawia się, że stwierdzenie nieważności umowy negatywnie wpłynie na ich historię kredytową. W rzeczywistości, po prawomocnym wyroku unieważniającym umowę, bank powinien zgłosić ten fakt do BIK (Biura Informacji Kredytowej) i usunąć zapis o kredycie. Jeżeli tego nie zrobi, kredytobiorca może żądać korekty danych.

Warto także sprawdzić, czy po zakończeniu sprawy kredyt nie widnieje nadal jako aktywny w innych rejestrach bankowych – może to bowiem wpływać na zdolność kredytową i możliwość zaciągnięcia nowego zobowiązania.

Kredyt CHF – podsumowanie

Temat franków szwajcarskich nadal pozostaje aktualny i dla wielu kredytobiorców jest źródłem stresu i niepewności. Zrozumienie, na czym polega unieważnienie kredytu frankowego i co dalej po wygranej z bankiem, pozwala uporządkować kolejne kroki. Proces sądowy może być długi, ale daje realną szansę na uwolnienie się od niesprawiedliwego zobowiązania.

Jeśli więc nadal zadajesz sobie pytanie: kredyt we frankach – o co chodzi?, pamiętaj, że każda sprawa ma swoje indywidualne okoliczności. Kluczowe jest poznanie swoich praw, zrozumienie istoty sporu i konsekwencji prawnych, a także świadome przygotowanie do ewentualnego pozwu o unieważnienie umowy frankowej.